1972 SALT I Antlaşması, Soğuk Savaş döneminin önemli dönemeçlerinden biri olarak kabul edilen bir uluslararası anlaşmadır. Bu anlaşma, Sovyetler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri arasında imzalanmıştır ve stratejik nükleer silahların kontrolünü ve sınırlanmasını hedeflemiştir.
SALT, Stratejik Silahlar Sınırlama Görüşmeleri’nin kısaltmasıdır ve I harfi, anlaşmanın birinci aşamasını temsil eder. Bu antlaşma, taraflar arasında nükleer silahlanmanın kontrolü konusunda önemli adımlar atılmasına olanak sağlamış ve Soğuk Savaş dönemindeki gerilimi bir miktar hafifletmiştir.
1960’ların sonlarına doğru, Soğuk Savaş’ın tarafları olan Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında stratejik nükleer silahlar arasındaki denge konusundaki endişeler artmıştı. Bu durum, tarafları, stratejik silahların sınırlanması ve kontrolü üzerine müzakerelere yönlendirdi. Bu müzakerelerin sonucunda, 1972 SALT I Antlaşması ortaya çıktı.
SALT I Antlaşması, Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon ve Sovyetler Birliği lideri Leonid Brezhnev tarafından imzalandı. Anlaşma, 26 Mayıs 1972 tarihinde Moskova’da gerçekleşen bir törenle resmen kabul edildi. SALT I, iki süper güç arasındaki stratejik nükleer silahların sınırlanmasını amaçlayan bir dizi anlaşmayı içeriyordu.
Antlaşmanın ana hedeflerinden biri, balistik füzelerin ve füze taşıyıcılarının sınırlanmasıydı. SALT I, her iki tarafın da en fazla 2,400 stratejik nükleer taşıyıcıya ve bu taşıyıcılarda bulunan toplam başlık sayısını 2,360’a sınırlayan bir anlaşma sağlamıştır. Bu sınırlamalar, her iki tarafın da stratejik nükleer güçlerini dengede tutma amacını taşıyordu.
Antlaşma ayrıca, her iki tarafın da kara tabanlı balistik füzelerin sınırlanması konusunda anlaşmaya vardığı bir protokol içeriyordu. Bu, tarafların stratejik silahlarını karada bulunan füzeler üzerinde sınırlamalar getirerek dengeyi korumayı amaçlıyordu.
SALT I, stratejik nükleer silahların sınırlanması ve kontrolü konusunda bir dizi önemli ilkeyi de içeriyordu. Bu ilkelere örnek olarak, her iki tarafın da stratejik nükleer silahlarının sayısını kontrol etmeyi kabul etmeleri ve mücadeleyi önlemek için bir dizi karşılıklı denetim önlemi alınması gösterilebilir. Ayrıca, anlaşma tarafların stratejik saldırıları sınırlamayı taahhüt etmelerini içeriyordu.
SALT I Antlaşması’nın imzalanması, Soğuk Savaş döneminde gerilimi hafifletmiş ve taraflar arasındaki ilişkilerde bir miktar güven artışına neden olmuştur. Ancak, bu anlaşmanın etkisi sadece kısa vadeli olmuş ve zaman içinde stratejik nükleer silahlanma konusundaki rekabet devam etmiştir.
1972 SALT I Antlaşması, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında stratejik nükleer silahların kontrolü konusundaki önemli bir adımı temsil ederken, Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra daha kapsamlı silah kontrol antlaşmalarının müzakerelerine de zemin hazırlamıştır. Bu antlaşmanın imzalanması, uluslararası ilişkiler tarihinde stratejik denge ve nükleer silah kontrolü konusundaki önemli bir dönüm noktasını simgeliyor.